Artikel, Seputar Madina

MAMBAYU DI MANDAILING

Pala di Mandailing, mambayu inda be hum sakadar kerajinan tangan, tai tarmasuk doi kabudayaan daerah. Harana amak, hasil ni mambayu, manontuon muse dei tu hamoraon ni jolma. Umpamana, atiha horja, adong dei jugukan di dua sajoli nai amak pitu lampis, adong amak tolu lampis.

Bahat ni lampisan ni amak juguhan ni boru, ima na manontoun hamoraon na. Harani i, amak inda hum mambaen jugukan ni halak ni bagas, sanga pe jugukan pala ro sisolkot niba, tai adong dei antusanna pala ibaen jugukan ni horja.

Mulai sian najolo, tarbilang dei bahat ni alak na mambayu di ganop huta. Biasona karejo ni bujing-bujing mei pala painte manyabi eme. Sadebana umak-umak pe bahat muse dei na mambayu pala rangga karejo saba. Adong na mambayu di bagas na, tai bahatan dei na mambayu di sopo-sopo di tonga huta. Ima pala sopo opuk di huta, bariba ngon ginjang dei inganan ni eme, bariba toru nai parjugukan salaos mambayu.

Bahat do ragaman ni amak. Adong goarna amak sumbayang, ima amak na ipargunaon lapik ni halak pala sumbayang. Najolo, atiha so dong dope sajadah, na bayuon do amak sumbayang ni halak, bope na di bagas, bope na di masojid. Riris mai ibaen di masojid, hirtang marbaris-baris. Bolak na sagodang ni sajadah pala saro sannari, pinjur dei ujungna, tando ni uluan pala sumbayang.

Adong muse lage, ima lapik juguhan pala ro koum sanga sisolkot niba tu bagas. Idokon kalak dei na jais, pala koum niba juguk soni di pantar jarang, inda dong amakna. Bontukna mar opat sogi, bolakna hira-hira tampil pitu halak. Adong muse do nian na hum menek godangna, biasona umbaen tamba ni lapik pala na hurang bolak.

Adong muse amparan, ima amak umbaen parerak eme pala manjomur. Hum bidang dei pado lage di bagas, anso hum bahat tampil parerak eme di las ni ari di alamani. Biaso dei alak mar siinjaman amparan, tai anggo na marsiinjaman lage, hailaan dei. Angkon nadongma horja anso marsiinjaman lage halak. Parbahat ni lage di bagas ni halak, ibaen dei suatan ni hamoraan ni jolma. Mor mora parbagasi, mur bahat dei amakna.

Adong muse na nidokon amak lampisan, ima amak inganan ni boru pala horja sanga paradatan. Marbeda dohot amak na lain nai, amak lampisan hum deges dei tarida. Biasona margincu-gincu marwarna-warna, bibir ni amak nai ngon abit na ijait tangan.

Adong muse bayuon mambaen aronduk. Ima goarna hadangan na ibaen ngon bayuon sira. Aronduk ima inganan ni parkuas saba mala kehe umak-umak tu saba. Ibagas ni aronduk, biasona adong mei lading, sasabi dohot indahan tungkus. Talokung pe adong mei di bagas nai.

Adong muse nai dokon baul-baul. Ima bungkus ni alame sanga pe uncang-uncang inganan ni hepeng sanga dahanon pala kehe tu horja sanga siluluton.

Sondia male na ni dokon na mambayu? Dodas dei parsapaan ni halak na so unjung mangidasa. Na nidokon mambayu, sarupo mei dohot na mambaen amak.

Adong tolu mocom bayuon. Bayuon loging, bayuon sira, dohot bayuon pandan. Sude nai asalna ngon suan-suanan nadong di topi huta, sanga nadong di lupak-lupak ni saba. Tai sadebana na tubu soni di tonga ni arangan.

Bayuon loging biasona mambaen amparan. Hum ginjang-ginjang ruasna, tai hum kasar pala ijama. Bayuon sira hum pendek dohot hum menek-menek ruasnya, tai hum uskus muse muapna. Bayuon sira ima mambaen amak sumbayang sanga lage. Bayuon pandang ibaen ngon bulung ni pandan, biasona mambaen amak lampisan.

Sude bayuon nai parjolo me di jomur sanga dilulus. So horing, so um lolot tahanna. Pala pandan, diela mai pajolo durina pake tali, baru dilulus. Dung dilulus, ni bola-bola mei sabolak ni bayuon pake sige. Anso sarupo bolak na. Sadebana, bayuon sanga pandan adong dope nadi bolgang, nibaen ginjuna, baru ipahoring. Ijombur mei di las ni ari. Dung horing tarida, baru dikias so lamam mambayuna. Pangkiasna ima sambola bulu na dipatipis hira-hira 20 cm ginjangna.

Pala dung siap sude bahan bayuon nai, muloi mei mambayu ngon pandasoran goarna. Ima pangkal ni sanitan nai, ni jalin marsitimpoan marsilangkaan, songon na mambaen dinding topas sanga karanjang jalinan nai. Marsambung-sambung ma jalinan nai sampe sabolak ni hagiot niba. Adong na dua meter ginjangna, adong na tolu-opat meter.

Pangabisan ni jalinan, ima goarna pambibiran. Pambibiran ma mangkunci jalinan nai anso ulang talgang. Maol-maol momo dei namambayui. Ima so dong parumpamaan, pala sego ning halak ni pandasoran, sego mei di pambibiran. Ibaen hakal mei antusan ni hangoluan, anso malo-malo jolma napature daganakna. (Askolani Nasution)

Comments

Komentar Anda

Silahkan Anda Beri Komentar

Situs ini menggunakan Akismet untuk mengurangi spam. Pelajari bagaimana data komentar Anda diproses.